Τελικά η δημοκρατία αντέχει ακόμη και έχει ζωντανό σφυγμό. Αυτό αποδείχτηκε το προηγούμενο Σάββατο όταν στο Βερολίνο στα μέσα του χειμώνα περισσότεροι από 350.000 Γερμανοί διαδήλωσαν κατά της ακροδεξιάς με αφορμή τα ξενοφοβικά και ρατσιστικά σχέδια του AfD (Alternative für Deutschland), το οποίο και δημοσκοπικά προελαύνει (22,5% στις τελευταίες δημοσκοπήσεις). Την ίδια στιγμή το τείχος απέναντι στην ακροδεξιά και στο ενοχικό παρελθόν τους ύψωσαν περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο Γερμανοί σε δεκάδες πόλεις της Γερμανίας. Οι εικόνες και τα βίντεο που γέμισαν τα διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, πέρα από τον έντονα ενθαρρυντικό μήνυμα που περιέχουν οι κινητοποιήσεις, δημιουργούν και εύλογα ερωτήματα για τους λόγους που οδήγησαν αφενός στην ενίσχυση του AfD και αφετέρου στην έντονη, άμεση χρονικά αντίδραση της δημοκρατικής κοινωνίας των πολίτων. Πως έφτασε η καλοκουρδισμένη μηχανή της Ευρώπης με την ώριμη και μετριοπαθή κοινοβουλευτική της δημοκρατία, σε μία ζώνη αβεβαιότητας και αμφισβήτησης;
Όλο και πιο συχνά διαβάζει κανείς αρνητικές δημοσιεύσεις για την οικονομική κατάσταση στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Το γερμανικό οικονομικό θαύμα αποτελεί παρελθόν, ενώ η αστάθεια και η ύφεση έχουν επιστρέψει μετά από πολλά χρόνια. Χαρακτηριστικά, ο προϋπολογισμός του 2024 πέρασε από σαράντα κύματα μιας και περιείχε περικοπές ύψους 17 δις ευρώ ενώ ενεργοποιήθηκε και το συνταγματικής περιωπής «φρένο χρέους» (Schuldenbremse). Η ενεργειακή κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό, μία αλυσίδα αλλεπάλληλων κρίσεων (η τέλεια καταιγίδα) έχουν δημιουργήσει κλίμα ανασφάλειας στην γερμανική κοινωνία.
Η οικονομική αναταραχή φαίνεται όμως ότι αντανακλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Το γενικό κλίμα ανασφάλειας συνοδεύεται παράλληλα και από μία έντονη πόλωση μεταξύ των Γερμανών. Διαιρετικές τομές σε πλήθος θεμάτων δημιουργούν αντίπαλα στρατόπεδα, ο διχασμός ελλοχεύει σε κάθε θέμα. Πορείες υπέρ του Ισραήλ, πορείες υπέρ της Παλαιστίνης, πορείες κατά της ακροδεξίας, πορείες ακροδεξιών, κινητοποιήσεις αγροτών με τρακτέρ έξω από το κτίριο της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής. Όλοι εναντίον όλων.
Από την ευρύτερη αποσύνθεση, δεν θα μπορούσε να λείπει και το πολιτικό σύστημα. Ο κυβερνητικός συνασπισμός σοσιαλδημοκρατών, πρασίνων και φιλελεύθερων κλονίζεται από έντονους τριγμούς και διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις σε βασικά θέματα, δημοσκοπικά καταρρέει, ενώ η πεποίθηση στην γερμανική κοινή γνώμη είναι ότι δεν θα εξαντλήσει την τετραετία. Αυτά συμβαίνουν στο «κέντρο» του πολιτικού φάσματος. Στην Κεντροδεξιά, το πάλαι ποτέ κραταιό CDU μετά την αποχώρηση της A. Μέρκελ κινδυνεύει με διάσπαση από την υπερσυντηρητική του πτέρυγα ενώ στην Αριστερά η χαρισματική Σ. Βάγκενκνεχτ ιδρύει προσωποπαγές με έντονο ξενοφοβικό χαρακτήρα και φιλορωσική πολιτική διασπώντας το ιστορικό αριστερό κόμμα Die Linke.
Τα φαντάσματα του παρελθόντος δεν ξύπνησαν απλά, περιδιαβαίνουν και βρίσκουν συνομιλητές στις μπυραρίες του Μονάχου, στα μεγάλα εργοστάσια της κοιλάδας του Ρουρ αλλά ακόμη και στα χίπστερ καφέ του Βερολίνου. Το ακροδεξιό ρεύμα που σάρωσε στο πέρασμα του Ιταλία, Ολλανδία, χτυπάει την πόρτα της Γερμανίας αλλά και της Γαλλίας τους επόμενους μήνες. Η πρώτη αντίδραση στη Γερμανία έδειξε ισχυρά αντανακλαστικά μίας κοινωνίας, που παρά τους στροβιλισμούς της, γνωρίζει τους κινδύνους, έχει συλλογική μνήμη και υψηλά αποθέματα δημοκρατικής πίστης παρά τις εκατέρωθεν κρίσεις και αποτυχίες. Το γερμανικό καρδιογράφημα πέρασε το τέστ άλλα έδειξε έντονες αρρυθμίες. Οι εφεδρείες ενίοτε εξαντλούνται και απαιτούνται νέες εμπνευσμένες ιδέες. Ο σφυγμός υπάρχει αλλά η άμυνα δεν αρκεί.
Δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ του Σαββατοκύριακου στις 27.01.